AITON-AMONEN SENTIPENAZ
@AitorAzurki, asteartea, 2012ko martxoaren 13a, 18:03etan.
Bazkalorduan telefono dei bat. Zenbaki ezezaguna. Hartu eta niregatik galdeturik, bere burua aurkeztu du: Patxi Zubizarreta idazlea da. Zur eta lur utzi nau. Liburua irakurri duela esan eta gudarien pasarte batzuk oso gustuko zituenez, idatzi berri duen eleberri batean sartu dituela azaldu dit. Bere liburu berria izkiriatzeko, antza, nagusiki bi liburutan oinarritu da: ‘Esclavos del Franquismo en los Pirineos’ eta ‘Maizales bajo la lluvia’.
Hori dela eta, jakinaren gainean jartzeko eta nire iritzia jakiteko hots egin dit; baita ale bat helaraziko didala esateko ere. Pozarren hartu dut albistea, noski. Finean, oroitzen ez dudan idazle batek zioen lez, norberaren liburua norberarena izateari uzten diolako argitaratzen den unean bertan. Munduarena da dagoeneko. Denona eta inorena. Inork ez baitaki obra horrek nora joko duen: zer bigarren eskuko liburu-azoka galdutan amaituko duen; itsasoz gaindiko zer herrialdetan amaituko duen; edo nongo biltegian, ahantzirik, geratuko den.
Hori guztia esan diot; eta biziki poztu nauela bere deiak. Une horretan bertan frogatu baitut, lehen aldiz, liburuak, seme-alaben gisara, beren ibilbide berezi horretan aurrera doazela etengabean. Auskalo nora. Jada ‘Maizales bajo la lluvia’ eleberri batean ‘bilakatuko’ da, istorio berrietan, pasarte eta pertsonaia berrietan, aurki aurkeztuko duten liburu berri batean. Irakurle gehiagorentzat. Gauza bakarra eskatu diot baina: aurkezpenera gonbidatzeko, mesedez. Hara joan nahi dut eta aiton-amonen sentimenduarekin, bilobek hartu ibilbide askeaz gozatzera.
BARCELONA: 27 DE ENERO
‘Atacamos’ Catalunya. Sí, camaradas, saltamos más allá de nuestras fronteras. El nuevo año trae nuevos frentes, y el próximo 27 de enero presentamos el libro en la Casa Vasca de Barcelona. Acudiremos el incansable gudari de 95 años Marcelo Usabiaga y yo, entre otros, en una delegación de la editorial Alberdania.
Este evento se encuadra dentro de un ciclo de memoria histórica organizado por la propia Casa Vasca.
DURANGOKO ‘BATAILAK’ (III)
ALBERDANIAREN SALTSAN
@AitorAzurki, asteartea, 2011ko abenduaren 28an, 16:35etan.
«Eta zuk zer egiten duzu?». «Bizi». Hala otu zitzaidan erantzutea nire urduritasunean Anjel Lertxundi idazleari bazkaltzen ginela. Egiazki, ez nekien zer esan, haur jaioberria sentitzen bainintzen mahai berean neure burua euskal kultur munduko horrenbeste jende garrantzitsuz inguraturik ikusita. Izan ere, Durangoko Azokaren aitzakiarekin, eta liburuak sinatzera hurbilduta, bazkari bat izan nuen Alberdania osatzen duten editore eta idazle batzuekin herri horretako hotel batean.
Zinez interesgarria izan zen, bai; hantxe bainengoen, mahaia konpartitzen, Jorge Giménez eta Inazio Mujika argitaletxeko buruekin, baita Joseba Azkarraga irakaslearekin, Antton Olariaga marrazkilariarekin eta Anjel Lertxundi idazlearekin ere. Denetatik irten zen mahai gainera, gaiei dagokienez, diot; bazkaria ederra izan bazen ere, ez zelako izugarrizko betekada-bazkaria izan eta. Baina, diodan lez, garrantzizkoena hitza izan zen, alegia, gaiak askotarikoak izan zirela, eta interesgarriak oso: egungo gaztedia eta euren garaikoa, Alberdaniarekin egindako azken aurkezpen-bidaia, euskal kultura, garaiko politika… Andu, Antton eta editoreen arteko lagun-harremanak bazkaria atsegina egin zuen oso. Urtetako harremana zutela nabari zen. Beraz, gozamena ere besteontzat kontatzen zutenarengatik.
Honenbestez, erabat aberasgarria, ederra izan zen bazkaria, eta, are interesgarriagoa bazkalondoa. Ordurako lasaiago nengoen, eta denbora iragan ahala ‘ospetsu eta idazle jakitun’ horiek hezur-haragizko pertsonak bilakatu ziren nire ikuspegirako. Orduan bai gozatu nuela! Elkarrizketetan gusturago aritu nintzen, eta, bazlaostea amaiturik, garaiko politikaz iritzia ematen ere ausartu nintzen. Azkenerako, geure maila soilik geratu zen beterik, eta, hoteleko langileak jangelako gainerako mahaiak garbitu zituztenean hanka egin genuen, elkarrizketez hasebeteta. Azokara bidean, hoteletik irten berri, ea argazki bat atera nezakeen galdetu nien, eta, Anttonek duen graziaz, leku zehatz batean ipintzeko esan zigun. Esan eta egin. Gure SALTSAN.
Erdian ipintzeko esan zidaten, baina nik ezetz. Nola irtengon nintzen ni bada, denetarik gazte eta ezjakinena izaki! Hortaz, hala irten zen: ezkerretik eskubira: Ni, Anjel Lertxundi, Antton Olariaga, Joseba Azkarraga eta Jorge Giménez. Inazio Mujikak elkarrizketa bat zuela-eta lehenago joan zen bazkaritik.
Azken finean, beraz, nire lehenengo Durangoko Azoka honek ez du nuen ideia berrindartu besterik egin: gustukoa izan da oso idaztea, baita ondoren datorren promozio lana ere. Hortaz, jarraitu beharko! «Noizko hurrengo liburua?», galdegin zidan Andu Lertxundik Alberdaniako postuan ginela, jada arratsaldez, liburu bat sinatu eta beste baten artean. Noizko ez dakit, Andu, baina irtengo da, zin dagizut. Horrelako bazkariak egiteko besterik ez bada ere. Eta, bitartean, bizi.
LAS BATALLAS DE DURANGO (II)
LERTXUNDI, MITXELENA ETA PIÑEIRO SOROETAN BARNA
«Koldo Mitxelena ohean lo zegoen atea jo zutenean. Zabaldu eta Ramón Piñeiro politikari galiziar ospetsua zen. ‘Koldo, me tienes que ayudar a cruzar la frontera. ¡Vengo escapado!’. Bizkor asko ohetik altxa zen Mitxelena eta Bidasoa alderantz jo zuten. Gaua ederra zen; garaia ez: 50. hamarkada; frankismo latza. Eta negu gorria, gainera. Ilargi betea lagun, metro batzuetara ‘beste aldea’ zuten. Askatasuna. Baina salbazioaren eta euren artean soro bat zegoen, aza-soroa.
Une batez, bat-batean, hodeiek ilargia estali zuten, eta, bi adiskideak korrika hasi ziren ibairantz. Azak baina, izozturik zeuden: ‘Sekulako zarata egin genuen; inoiz egin dudan zaratotsik handiena. Ikaratuta nengoen, deskubrituko gintuztelakoan’, kontatu zidan Koldok beldurturik. Baina ez, zorionez, zaratek ez zuten inor ohartarazi. Izenburua irakurri nuenean, hau etorri zitzaidan gogora. Gustatzen zait, bai, izenburua», adierazi zidan Anjel Lertxundi idazleak ‘Maizales bajo la lluvia’ liburua eskuan zuela. Biok Alberdaniaren stand-ean ginen, ‘lubakiaren beste aldean’ liburuak sinatzeko asmoz. Eta bitartean, hizketan, jakina.
Hala, hitz eta pitz ari ginela, istorio eder bezain zirraragarri hau oparitu zidan Anjelek bat-batean, idazle eta pertsona handiek egin ohi duten lez, ia-ia konturatu eta esfortzurik gabe. Hurrengo proiektuez solastu ginen. Berak buruan dituenak; nik ditudanak. Geroxeago, etorkizuneko planak alde batera utzita, egungo ezizenetara salto egin genuen. Eta azaldu nion nire kasua. Berak ere komentatu zidan modu askotara deitzen dutela, eta, dagoeneko, konturatu ere ez dela egiten zer izenez deitu duten. Ondoren, elkarri liburu bana sinatu genion. «Hurrengoa argitaratzen duzunean, aurkezpenera joango naiz». «Hitza hartuko dizut!», erantzun nion. Izan ere, idazle ona izateaz gain, pertsona aparta dela erakutsi zidan Anduk. Edo Anjelek. Edo Anjel Marik. Bost axola du. Gizon handia dugu Lertxundi.
Irudian, Andu eta biok, elkarri liburuak sinatu ostean.
LAS BATALLAS DE DURANGO (I)
FIRMANDO DESDE LA TRINCHERA
«¿Cuánto cuesta?», preguntaba observándome entre dudas un hombre de mediana edad. «Eh… Espera, ahora te lo indica», le contesté señalando a un miembro de Alberdania que se hallaba a mi lado. Así varias veces.
No en vano, este año Durango ha sido para mí muy, muy diferente, ya que ayer tuve la ocasión, por vez primera, de conocer la Feria desde un lugar bien distinto al que estaba acostumbrado años ha como lector, desde el otro lado de la trinchera.
El de ayer fue un día más bien flojito en cuanto a asistencia se refiere, pero para mí, en cambio, fue al revés: se abrió ante mí otro mundo que desconocía; me sentí uno más de la editorial y, aunque suene feo (perdón por la inmodestia), me sentí ‘escritor’, palabra con la cual hasta ahora no me había sentido identificado en absoluto.
Nada más entrar al otro lado de la Feria me sentí un poco raro, desubicado. Pero fue cuestión de tiempo, porque eran bastantes los que se acercaban a coger la obra, echarle un vistazo, leer la contraportada… Interés, al menos, sí parecía que había. Y esto, la verdad, me ponía algo nervioso, pues me sentía como un espía al mirar cómo obraban con el libro y ellos no reconocerme, con el consiguiente miedo, claro está, de que se percataran de quién era yo.
Sin embargo, al cabo de media hora más o menos, sucedió, pero una cosa bien distinta: una chica joven compró uno. «Este es el autor. ¿Quieres que te lo firme?», le inquirió una de Alberdania. «Bien. Sí, sí». Y así fue, preguntándole a quién tenía que dedicárselo (a un tal Ivan), como realicé mi primera rúbrica en la Feria de Durango, sin que supiera la compradora quién era yo ni le importara mucho. Pero para mí supuso mucho. Eskerrik asko, Ivan.
Curiosas también muchas de las cosas que suceden en Durango desde el otro lado del parapeto: dos jóvenes de menos de veinte años aparecieron por el stand preguntando a ver si había algún escritor. Le dijeron que sí, que estaba yo, y los jóvenes me mostraron un pequeño cuaderno lleno de firmas, unas cinco o seis, todas juntitas. «Ah, ¿para que firme?». «Sí…». Y así estampé (muy contento y asombrado, por cierto) otra firma más en un bloc que desafortunadamente jamás sabré qué ha sido de él, ni jamás sabrán de quién era esa firma tan rara e ilegible de un tal Azurki.
En la imagen, junto al editor, Jorge Giménez Bech, en el stand de Alberdania
Maizales bajo la lluvia 